De Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) is de nationale wetenschappelijke bibliotheek waarvan de oorsprong teruggaat tot de zestiende eeuw. De officiële oprichting dateert van 1837. Als bibliotheek vervult ze een dubbele functie:

• Nationale bibliotheek: via het wettelijk depot bewaart KBR alle Belgische publicaties. Ze bewaart en beheert dit historische, wetenschappelijke en literaire geheugen van het land.
• Wetenschappelijke bibliotheek: ze voorziet in wetenschappelijke informatie en beheert een belangrijk en omvangrijk hedendaags en historisch cultureel erfgoed. De instelling heeft als taak dit erfgoed te verwerven, bewaren, beheren en valoriseren.

Het Federaal Wetenschapsbeleid zorgt voor projectfinanciering in het kader van de ondersteuning van het onderzoek en de dienstverlening in de Koninklijke Bibliotheek. Zo werden de laatste jaren via projecten miljoenen Belgische krantenpagina’s gedigitaliseerd en beschikbaar gesteld en werd de steekkaartcatalogus van de Koninklijke Bibliotheek in de online catalogus opgenomen.

Wettelijk depot

Het wettelijk depot werd ingesteld door de wet van 8 april 1965. Vanaf dan is het de taak van KBR om alle publicaties te bewaren die in België uitgegeven worden of die in het buitenland uitgegeven worden indien de auteur Belg is en in België gedomicilieerd is. De depotverplichting geeft KBR de mogelijkheid om elke maand de Belgische Bibliografie te publiceren, een uniek overzicht van de nationale boeken- en tijdschriftenproductie. Die lijst wordt al sinds 1875 uitgegeven.

Om te vermijden dat enkel de papieren publicaties voor toekomstige generaties bewaard worden, werd het wettelijk depot dankzij de wet van 8 juli 2018 uitgebreid tot digitale publicaties. Via de onlinedepotmodule kunnen digitale publicaties al vrijwillig gedeponeerd worden, in afwachting van het koninklijk besluit dat het depot van digitale publicaties verplicht zal maken.

Wetenschappelijke dienstverlening

Voor het wetenschappelijk luik focust KBR zich sinds 2002 op de humane wetenschappen. Naast buitenlandse wetenschappelijke publicaties, is er
ook een uitgebreide collectie bibliografieën en referentiewerken. Hierin wil KBR toonaangevend zijn.

Bijzondere aandacht en onderzoek gaan uit naar de verschillende erfgoedcollecties van de bibliotheek. Naast handschriften en gedrukte boeken, verzamelen ze ook kranten, prenten, tekeningen, kaarten en plannen, muziek en munten en penningen. Daarnaast verricht KBR onderzoek op het vlak van de bibliotheconomie en de geschiedenis van het boek. 

KBR fungeert ook als ISNI-registratiekantoor, nationaal ISSN-centrum en ISIL-agentschap.

Digitale bibliotheek

In 2009 lanceert KBR haar digitale bibliotheek, Belgica. Daar zijn tienduizenden gedigitaliseerde erfgoeddocumenten te vinden, waaronder oude boeken, handschriften, geluidsopnames, prenten en kaarten. Bovendien is het mogelijk om op woordniveau gedigitaliseerde oude kranten en tijdschriften te doorzoeken via BelgicaPress (kranten) en BelgicaPeriodicals (tijdschriften). Die zoekrobots maken miljoenen pagina’s aan informatie doorzoekbaar met één muisklik, van bij de lezer thuis.

Ook de beroemde kaart van Ferraris, de kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden van het einde van de achttiende eeuw, is online raadpleegbaar. Daarnaast werkt KBR ook mee aan internationale digitaliseringsprojecten zoals de Europese erfgoedbibliotheek Europeana.

Museum en tentoonstellingen

In 2020 opende het KBR museum, waar de Librije van de Bourgondische hertogen tentoongesteld wordt: een bijzondere handschriftencollectie die 600 jaar verborgen bleef voor het grote publiek. Ze vormt de kern van de huidige collectie van de bibliotheek en bevat echte pareltjes. Het museum bevindt zich in en rond de authentieke zestiende-eeuwse Nassaukapel, die deel uitmaakt van het KBR-gebouw.

Ook het Paleis van Karel van Lotharingen maakt tegenwoordig deel uit van het bibliotheekgebouw. De vertrekken van dit achttiende-eeuwse paleis vormen het decor voor de tijdelijke tentoonstellingen van KBR.